Kakao

 

Kakao ağacı ve meyvesi

Kakao (Theobroma cacao), 4-8 metre boyunda ebegümecigiller (Malvaceae) ailesinin iki çeneklilek sınıfına mensup bir bitki olup, meyvesi, çikolata yapımının hammaddesini oluşturmaktadır.

Doğal yetişme alanı Güney Amerika olmakla beraber, Endonezya Cumhuriyeti’nin de içinde yer aldığı tropiklerin genelinde yetiştirilmektedir. Theobromin adlı bir alkaloit eldesinde ve kakao yağı eldesinde kullanıldığı gibi, kakaonun tohumları da çikolata yapımında kullanılmaktadır.

Yetişme Ortamı

Kakao ağacını doğal yetişme alanları And Dağları'nın etekleri ile Amazon ve Orinoco ırmaklarının havzalarının 200-400 m yakınlarındaki yükseltilerdir. Orta Amerika'ya Mayalar tarafından getirildiği sanılmaktadır. Ilık iklimlerde düzenli yağmur alan, verimli topraklarda yetişir.

Üretim Merkezi

Kakao, dünya çapında 70 bin kilometrekarenin üzerinde bir ekim alanına sahiptir. Üretimin % 40'ını gerçekleştiren Fildişi Sahilleri'ni, %15'er payları ile Gana ve Endonezya izlemektedir. Diğer kakao üreticileri, küçük miktarlarda olmakla beraber, Brezilya, Nijerya ve Kamerun'dur. 2008 yılında Fildişi Sahilleri, daha önceki üç üretim sezonuna göre %40’lık bir azalma göstererek 251.000 ton. 2008 yılında tonu 2665 Dolar’a kadar çıkan kakao’ya talep her geçen gün artmaktadır.

Açe’de Kakao Üretimi

    Endonezya Cumhuriyeti sınırları içerisinde önemli bir kakao üretim merkezi olan Açe Eyaleti,Sumatra Adası’nın kuzey ucunda olması dolayısıyla Hint Okyanusu’na açılan tüm kara parçalarına ulaşımı kolaylaştırmaktadır. Uzun süren atıl bir ekonomik değer olarak varlığını sürdüren geniş Açe toprakları, son birkaç yıldır önemli bir üretim ağı yaratılmasında önemli bir işlev görmektedir. Bu süreçte, önemli bir üretim metaı olan kakao’nun üretim merkezleri genişletilmekte, mevcut üretim merkezleri rehabilite edilerek uluslararası standartları yakalamayı hedeflemektedir.
    Açe’de üretilen kakao, bugüne değin Eyalet’e en yakın ve Endonezya’nın dördüncü büyük şehri olan, Malaka Boğazı’nın ortasına tekabül eden bir bölgede bulunan Medan  limanından ihraç ediliyordu. Ancak yakın gelecekte, Açe Eyaleti sınırları içerisinde hizmete girecek olan uluslararası limanlar sayesinde doğrudan Ortadoğu, Avrupa limanlarına ihracat başlayacaktır. 

 Kakao çekirdeği

Kullanım Alanı

Çikolata yapımının temel hammaddesi olma özelliği taşıyan kakao, sütle karıştırılarak sıcak içilmesi ile yeni tür tüketim biçimine de evrilmiştir.
Kakao ağacının tohumları, ya toplanır toplanmaz veya toplandıktan bir süre sonra mayanlandırılır ve ardından kurutulur. Böylece tohumun acı lezzeti kaybolur ve hoş bir koku meydana gelir. Bu taneler kavurulurak, un haline getirilir ve yağı alınır. Bir kez daha öğütülerek, toz halindeki kakao elde edilir. Kakao, sütle karışıtırılıp içilir, ayrıca yağı alınmamış kakao tohumlarından çikolata yapılır.

Tarihçesi

Kakao geleneksel olarak Aztekler tarafından su ve baharatla karışıtıralarak, özellikle dinsel ayinlerde kullanalan çikolata yapımında kulanılıyordu. İspanyolların Güney Amerika’yı sömürgeleştirmesinin akabinde Avrupa'ya taşınan kakao, süt ile karıştırılarak yeni bir ürün olarak tüketilmeye başlandı. Bu yeni ürün Avrupa’da kısa sürede yaygın bir tüketim nesnesi haline geldi.
Zaman içerisinde yeni üretim tarzları denendi. Bunun sonucu olarak, kakao tozu ile kakao yağının karıştırılması neticesinde bugün çikolata adıyla bilinen ürün gündeme geldi.



Dr. Mehmet Özay