Açe, Asya kıtasının güneydoğusunda, Hint Adaları veya Doğu Hint Adaları olarak da bilinen adalar ve yarımadaların bulunduğu bir coğrafyada, dünyanın altıncı büyük adası olan Sumatra Adası’nın kuzey ucunda bulunur.
Açe’nin kuzey kıyılarında Andaman Denizi ve Malaka Boğazı, güneyinde Kuzey Sumatra, batısında Hint Okyanusu, doğu kıyılarında ise Malaka Boğazı ve Kuzey Sumatra yer alır. Kuzey ve Güney Açe arasında doğuda Simpang Kiri ve batıda Tarniang nehirleri sınır oluşturur.
Açe eyaletinin en büyük şehri ve aynı zamanda, başkenti Banda Açe’dir. Bölgenin diğer önemli şehirleri arasında Sabang, Lhokseumawe, Langsa, Meulaboh, Tapaktuan, Sinkil, Sigli, Simpang Ulim, İdi yer alır.
Açe irili ufaklı 119 adadan oluşur. Bu adaların dünya çapında meşhur olanı Weh Adası’dır. Ancak bu ada daha çok, sahip olduğu liman şehri, yani Sabang olarak bilinmektedir. Banda Açe şehrinin batısındaki Ulee Lhee limanından feribotla 45 dakika mesafedeki Sabang Adası sahip olduğu su altı dünyası ile dünya dalgıçlarının önemli dalış merkezlerinden biri olma imtiyazına sahiptir.
Ulee Lhee limanından 25 dakika mesafede bulunan adalar topluluğu Breueh ve Nasi adıyla anılır. Açe’nin batısında ise Simeulue, Tianku, Babi ve Banyak gibi adalar yer alır.
Açe’nin ortasından geçen ve yükseltisi iki bin metreyi bulan Bukit Barisan dağ silsiles,i Sumatra Adası’nı tam ortadan keserek adanın doğusuna kadar uzanır. Leuser Dağı 3145, Anu Dağı 2750, Abongabong Dağı 2985, Tangga Dağı 2380, Bateemecica Dağı 2140 metredir. Dağlık bölgenin batısı dar ve sık ormanlarla kaplıdır. Dağlardan doğan akarsular, geniş düzlükler boyunca uzanan başta çeltik tarlaları olmak üzere diğer tarımsal faaliyetin hayat kaynağıdır.
İklim
Ekvator çizgisinin sadece iki derece kuzeyinde yer alan Açe Eyaleti sıcak ve nemli bir iklime sahiptir. Bölgenin iklimi Endonezya’daki genel iklim koşullarıyla benzerlik gösterir. Bu bağlamda, bölgede yılın yarısının yağışlı, yarısının da kurak geçtiği bir iklimden söz etmek mümkündür. Mart-Ağustos ayları arası kurak, Eylül-Şubat ayları ise yağışlı geçer. Yıllık yağış miktarı 2300 mm’dir. Bir başka ifadeyle yılın 123 günü yağışlıdır. Kıyılarda sıcaklık 23 ilâ 32 derece arasında değişmektedir. Nem oranı ise %65-75 civarındadır. Üç yanı denizlerle çevrili olan Açe güçlü rüzgarların etkisi altındadır.
Yıllık sıcaklık ortalama 25 dereceden başlar ve 35-40 dereceye kadar çıkar. Özellikle batı kıyıları oldukça nemli ve neredeyse her gün yağışlıdır. Kimi bölgelerde yıllık yağış miktarı 4000 mm’yi bulur. Doğuda ise iklim kuraktır ve yıllık yağış miktarı 2000 mm’nin altındadır.
Irmaklar ve Göller
Hint Okyanusu’na dökülen nehirler Krueng Tuenam ve Krueng Wayla’dır. Andaman Denizi’ne ve Malaka Boğazı’na dökülen nehirler ise, Krueng Açe ve Krueng Raya’dır. Nehirlerde 15-20 km içerilere kadar ulaşım yapılabilmektedir.
Takengon yakınlarındaki Laut Tawar Gölü (660 km2) ve Weh Adası’ndaki Aneuk Laot Gölü, Açe eyaletinde bulunan iki büyük göldür. Güney Açe’de ise Laut Bangko Gölü bulunur.
Ormanlar
Açe’deki tropik ormanlar, bitki ve hayvan türü bakımından büyük bir çeşitlilik gösterir. Brezilya’dan sonra dünyanın en önemli yağmur ormanları Açe-Sumatra’da bulunmaktadır. Yoğun tropik ormanlar su aygırı, geyik, fil, maymun, kuş türleri ve aslan gibi çok çeşitli hayvan türlerinin yaşamasına olanak tanır. Ayrıca, bu coğrafyada çok sayıda kelebek türüne de rastlanır. Toplam ormanlık alan 4.130.000 hektardır. Bir başka deyişle kara parçasının %75’ine yakın bölümü ormanlarla kaplıdır. Leuser Ulusal Parkı 84.000km2 alanı ile Güneydoğu Asya’nın en büyük doğal parkıdır. Açe’den 100km uzaklıktaki park, Kuzey Sumatra’daki Sibayak Volkanik Dağı’na kadar uzanır.
Dr. Mehmet Özay
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder