1. Coğrafi Konumu
Endonezya Cumhuriyeti’nin en Batı ucunda bulunması dolayısıyla ülke sınırları bağlamında “çeper”de kalmış olduğu vurgulanagelse de, sahip olduğu coğrafya parçası tarihin erken dönemlerinden itibaren Açe’yi Hint Okyanusu’nun doğusu ile batısı arasında kaynaşma ve birleşme noktası kılmıştır. Açe Eyaleti, dünyanın altıncı büyük adası konumundaki Sumatra Adası’nın Kuzey ucunda 55.000 km2’lik toprak parçasını kaplamaktadır.
2.Ulaşım
Henüz Singapur ile doğrudan uçak seferleri başlamamış olsa da, Açe’deki gelişmeler bağlı olarak yakın gelecekte böylesi bir alternatifin uygulamaya konulacağına şüphe yoktur. Öte yandan, Açe’nin ulusal bağlantısına örnek olarak Kuzey Sumatra Eyaleti başkenti ve Endonezya’nın üçüncü büyük kenti Medan’a 45 dk. süren ve her gün gerçekleşen havayolu bağlantısı ile dikkat çekmektedir.
3. Yatırım
Açe’nin coğrafi özelliğinden kaynaklanan hususiyetlere ilâveten son dönemde yaşanan gelişmelerle birlikte yeniden gündemdedir. Yani Açe, bölgeye ve dünyaya açılma konusunda sahip olduğu avantajları ulusal ve uluslararası çevrelerden gelecek yatırım olanakları ile hayata geçirmeye adaydır.
Üç tarafının denizlerle çevrili olması deniz ulaşımı, deniz ürünleri, turizm bağlamlarında alternatif bir merkez olduğunun açık bir göstergesidir.
Yukarıda dile getirdiğimiz üzere tarih boyunca Hint Okyanusu’nun doğusu ve batısı arasında köprü özelliği taşıyan Açe bu özelliğini yakın zamana kadar sürdürmüştür. Ancak 20. yüzyılda dünyanın diğer bölgelerinde, özellikle de İslam dünyasını kapsayan modernleşme süreçlerinden olumsuzyönde etkilenmiş. Endonezya Cumhuriyeti’nin kuruluşu ve devamında merkezi hükümet ile Açe siyasi elitleri arasında yaşanan ve süreklilik taşıyan olumsuzluklar 2005 yılına kadar devam etmiştir. 15 Ağustos 2005 tarihinde Finlandiya’nın başkenti Helsinki’di imzalanan ve aynı adla, yani Helsinki Barış Anlaşması ile anılan gelişme ile Açe yeniden doğmuştur. Bu süreç, Açeli entellektüellerce ‘Yeni Açe’ olarak adlandırılmaktadır. Açe, uzun dönem süren çatışmalar nedeniyle uzak kaldığı ulusal ve uluslararası çevrelerin yatırımlarına bu yeni dönemde açık hale gelecektir. Bunun ilk nüveleri de görülmeye başlanmıştır.
4.Bölgenin Ne’ye İhtiyacı Var?
Bölge öncelikle tarım, hayvancılık ve su ürünleri alanlarında birincil üretim ve yatırım olanaklarını bünyesinde barındırmaktadır. Bu olanakları alt başlıklar halinde şu şekilde sıralamak mümkün:
a)Küçük baş hayvancılık
b)Büyük baş hayvancılık
c)Tatlı su ve deniz ürünleri
d)Orman ürünleri
e)Tarımsal ve endüstriyel tarım ürünleri
f)Sebze ve meyvecilik
Buna ilâve olarak turizm, yer altı kaynakları ile rüzgar, güneş, dalga enerjisi üretiminde de alternatifler sunmaktadır.
Yukarıda zikredilen tüm bu alanlarda ve ilgili yan sektörlerde Açe’de ilk elden yatırım yapmak mümkün. Yatırım, bölgedeki önemli iş ortaklıkları ile gerçekleştirilmesi halinde maliyetlerin düşürülmesi kadar, kâr maksimizasyonunu da sağlayacaktır. Yukarıdaki her bir alt başlık kendi içinde değişik alt sektörlere ayrılması ile dikkat çekmektedir. Bu nedenle yatırımcıların ne tür bir yatırım düşündükleri ve kapsamı önem taşımaktadır. Söz konusu ekonomik olgular dışında, Açe’nin bir süredir dünyanın önde gelen ülkelerinin de gündeminde olması Açe yatırımın siyasi bağlamda da önemli kılmaktadır. Bu nedenle, Açe’de önemli konumlarda bulunan dostlarımızın ifadesiyle Türklerin bölgeye küçük yatırımlar şeklinde girmesinde fayda vardır. Bu yaklaşım, Türk yatırımcıların büyük sermayeler ayırmak yerine, görece “daha güvenli” sermaye aktarımları aynı zamanda, yatırımcıların bölgeyi, halkı, ekonomisini zamanla tanımasına ve geleceğe dair alternatifler kurgulamasına da olanak tanıyacaktır.
5.Biz ne istiyoruz?
A)Sıcak para:
i)Türk işadamlarının ‘sıcak para’ bağlamında yönelim sergiledikleri en azından Güneydoğu Asya bağlamında tanık olduğumuz bir durumdur. Sıcak para, yani al-sat’a dayalı ticaret Açe’de mümkün olmakla beraber, hammaddelerin işlenmesi süreçlerinin yetersizliği nedeniyle Açe’de hazır mamul bulmakta zorluk çekilecektir. Bununla birlikte, Açeli işadamlarının Medan, Cakarta ve Malezya’nın özellikle Penang Adası’ndaki varlıkları ve bağlantıları nedeniyle kısa vadede Açe ürünlerine ulaşmak mümkündür.
ii)Öte yandan, Türkiye’den Açe piyasasına ne gider sorusu da önem taşımaktadır. Açe’nin sahip olduğu deniz ve havayolu avantajı Güneydoğu Asya bölgesine giriş niteliği sağlamaktadır. Bu nedenle, Açe’ye girecek her ürünün sadece Açe Eyaleti ile sınırlı olmayacağını hesaba katmakta fayda var. Açe, Türk mallarının Güneydoğu Asya pazarına ulaşmasında bir havuz işlevi görebilir.
B)Orta ve Uzun Vadeli Yatırım:
Bu seçenek, yukarıda alt başlıklar halinde sunulan tüm alanlar için imkân dahilindedir. Sermaye yatırımı gerektiren tarla ve arsa alımı, ötelye ve fabrika kurulması, balıkçı teknesi ve tarım aletleri alımı ve işletimi (makinalaşma) söz konusudur.
Açe çeşitli tarım, endüstriyel tarım, tatlı su ve deniz ürünleri ile dikkat çekiyor. Bu ürünlerin hammadde olarak bulunması kadar, işlenmesi ve pazara taşınması da önem taşıyor. Ancak şu anda Açe’de işleme atölyelerinin, fabrikalarının olmaması en önemli dezavantaj olarak gözüküyor. Bu nedenle Açe ürünleri en yakın merkez olarak Medan’a taşınıyor.
i)Bu mamuller, hammadde olarak deniz ve havayolu ile Türkiye’ye ithal edilebilir ve Türkiye’de işleme tabi tutularak ulusal ve uluslararası piyasalara hazır hale getirilebilir.
ii)Açe kahvesinin Danimarka, Hollanda, Amerika gibi gelişmiş ülkelere ithal edildiği dikkate alındığında bu yöndeki girişimlerin ümitvar olmamızı sağlayacaktır.
C)Küçük atölyeler kurularak bölgede yatırım gerçekleştirilebilir. Bunun çeşitli pozitif yan etkileri kısa sürede görülecektir. Örneğin, yerli halkla işbirliği geliştirilmesi sayesinde, gerek işçi gerekse hammadde sağlama konusundaki katkıları nedeniyle halkın gelir düzeyi artırılabilir. Öte yandan, üretici olarak yatırımcı firma katkı değeri artmış malların satışından görece yüksek gelir temin imkânı sağlayacaktır. Malların pazara taşınması konusunda alternatifler mevcuttur. Bu anlamda, Açe Eyaleti iç pazarı, ulusal bağlamda ise Medan merkezli olmak üzere Sumatra Adası ve nihayetinde Cava Adası’na malların dağıtımının yanı sıra, coğrafi yakınlıklarından ötürü Malezya ve Singapur uluslararası pazar olmaya ilk aday ülkelerdir. Söz konusu malların Türkiye’ye ve Türkye üzerinden Ortadoğu ve Avrupa’ya aktarımı imkânları da alternatif olarak düşünülebilir. Açe uluslararası deniz limanları ile ulaşım ağının sağlıklı bir şekilde sürdürülmesine olanak tanımaktadır.
6.Alternatif Yatırım Türleri:
A)İslami Turizm: Türkiye’den Açe bağlantılı Güneydoğu Asya turizmini teşvik etmek mümkün. Açe’nin İslam medeniyetinin Güneydoğu Asya’daki merkezi olduğu gerçeğinden hareketle, Açe’nin belli başlı noktalarındaki cami, medrese, türbe vb. temel İslami eserleri görülmeye değerdir.
B)Doğa Turizmi:Açe coğrafyasının dünya ölçeğinde benzerlerine az rastlanır ormanları, adaları, su altı zenginlikleri gibi doğal güzellikleri de bu turizmi cazip kılacak bir diğer faktördür. Bisiklet, motosiklet, 4x4 ve tekne turları; snorkel, su altı sportif dalışları gibi çeşitli su sporları; uçsuz bucaksız çeltik tarlaları ortasında otantik Açe evlerinde konaklama, yağmur ormanlarında yürüyüş ve dağ tırmanışı; tarım arazilerinde ürün yetiştirme ve ürün toplamaya eşlik etme; fotoğraf ve video çekimleri gibi çeşitli türde aktiviteler bölgenin zenginliklerinin paylaşımını sağlayacaktır.
7.Pratikte Neler Yapılabilir?
A)Gıda, halı-kilim-seccade, deri vb. mamuller, ayakkabı, tekstil, çocuk ve kadın giyim vb. Bu merkezin bir köşesinde Türk Kafe’si ve restoranı açılabilir. Böylesi bir girişim, becerikli, bölgeye adaptasyon sağlayabilecek ve ahlâklı birkaç çalışanla kısa vadede götürülebilir. Dondurma ve benzeri sütlü tatlı yapımı, kebap ve türleri müşteri kazandıracaktır.
B)Açe’de Türk ürünleri satışı yapacak orta çaplı bir alışveriş merkezi ilk etapta hem gelir, hem imaj ve tanıtım olarak olumlu bir girişim olacaktır.
Hazırlayanlar: Dr. Mehmet Özay – Murat Beluk
e-mail: mehmedozay@gmail.com; mbeluk622@gmail.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder