Üç yanı okyanusla çevrili olan Açe Eyaleti, 1660 km uzunluğunda sahil şeridine sahiptir. Bunun verdiği avantajla Açe okyanus balıkçılığında ciddi potansiyele sahiptir. Açeli balıkçıların avlanma alanları toplam 295.370 km2’dir. Açeli balıkçıların avlanma alanları toplam 295.370 km2’dir.
Açe balıkçılığını dört safhada ele almak mümkün: açık deniz balıkçılığı, tatlı su balıkçılığı, işleme ve market. Toplam dört alandaki iş gücü 257.300’dür.
Açe Eyalet yönetimi ve özel sektörü balıkçılığın geliştirilmesi konusunda alt yapı hazırlıkları içerisindedir. Gerek açık deniz gerek tatlı su balıkçılığının arzu edilen seviyeye yükseltilmesi ve ulusal ve uluslararası pazarlarda rekabet gücünün artırılabilmesi amacıyla yukarıda bahsi geçen dört alanda teknoloji yatırımlarına acilen ihtiyaç olduğu herkes tarafından kabul edilmektedir.
2007 yılı verilerine göre Açe’de su ürünleri miktarı şöyledir:
| Açık deniz | Tatlı su | Toplam |
| 127.837 (ton) | 34.610 (ton) | 162.447 (ton) |
Söz konusu bu üretimin büyük bir bölümü Bireun, Lhokseumawe, Langsa gibi Kuzey Açe’de gerçekleştirilmiştir. Son altı yılın verileri dikkate alındığında balıkçılık sektöründe giderek artış eğiliminin görüldüğü dikkat çeker. Bu veri, aynı zamanda, bu sektörden geçimini sağlayan aile sayısınında da artış olduğunu ortaya koymaktadır. Son yıllardaki artışa rağmen, Denizcilik Müdürlüğü’nün çalışmalarından elde edilen bulgulara göre su ürünleri toplam potansiyeli yaklaşık yıllık 423.000 ton’dur.
Mevcut balıkçı teknesi oranı ise şöyledir:
| Motorsuz tekne | 3854 |
| Takma motorlu tekne | 4717 |
| Motorlu tekne | 8746 |
| Toplam | 17.317 |
Açık Deniz Balıkçılığı
Balık çeşitliliği bakımından oldukça zengin olan bu sularda kılıç balığı, tuna, vatoz, köpek balığı gibi büyük balıkların yanı sıra, kalamar, karides istakoz gibi su ürünleri üretilmektedir. Bu türlerden özellikle tuna, kılıç balığı, kuwe, siyah ve beyaz stromateous, İspanyol mackerel’i, ray fish, groupe, swell, lobster ve crab ihraç edilen balıklar arasındadır.
Açe mutfağında önemli bir yeri olan balık ürünleri, taze olarak tüketildiği gibi, kurutulmuş balık da revaç bulmaktadır.
Niçin Yatırım?
Eyaleti çevreleyen denizlerin yanı sıra, gerek sahil gerekse iç bölgelerde üretilen tatlı su ürünleri iç pazarda tüketilmekte; geri kalan önemli miktarda ürün ise Kuzey Sumatra Eyaleti başkenti Medan piyasasına gönderilmektedir. Açe limanlarında büyük ölçekli soğuk hava depoları ve işleme tesisleri olmaması, üreticilerin Medan piyasasına bağımlı kılmaktadır.
Oysa Açe’de yapılacak yatırımlarla sadece yerel (Açe) ve bölgesel (Endonezya) tüketime değil, uluslararası piyasalara doğrudan açılmak mümkündür. Uzmanlar, yabancı yatırımcıların yerli üreticilerle ortaklığının her iki kesim için de en verimli ortamı sağlayacağına vurgu yapıyorlar. Ayrıca, Açe Eyalet yönetimi, sahip olduğu tüm imkânları yabancı yatırımcılar lehine kullanma konusunda ciddi niyet sahibidir.
Bu çerçevede yatırımları yap-işlet-devret modeline uygun olarak gerçekleştirilmesi mümkün liman; okyanus balıkçılığına uygun tekne imâlatı ve ilgili tüm teknolojik donanım; ham ürünün işlenerek piyasaya hazır hale getirileceği orta ölçekli atölyelerin ve fabrikaların kurulması gibi önerileri sunmak mümkün. Bu çerçevede Balıkçılık Müdürlüğü, Malaka Boğazı’na bakan Kuzey Açe’deki Bireun, Lhokseumawe ve Langsa şehirlerini pilot işleme tesislerinin kurulmasında öncelikle yerler olarak belirlemiştir.
Yatırım
Balıkçılık sektöründeki yatırımları üç aşamada değerlendirmek mümkün:
a)Açık deniz avlanma olanaklarını geliştirmeye yönelik yatırımlar: 30 GT’luk balıkçı tekneleri ile Batı ve Güney Açe açıklarında tuna, köpek balığı, skipjack ve cob balığı avcılığı gerçekleştirilebilecektir. Fiber glass ve metal balıkçı teknesi inşası özellikle Güney ve Kuzey Açe sahillerinde mümkündür. Ayrıca, başkent Banda Açe balıkçı halinde, Bireun, Kuzey ve Doğu Açe’de soğuk hava depoları kurulması gündemdedir.
b)Tatlı su ürünleri yetiştirme merkezleri kurulmasına yönelik yatırımlar: Tatlı su ürünleri arasında karides, yengeç, ıstakoz, deniz yosunu, groupe, betutu ve nila gibi ürünlerin yetiştirilmesi amaçlanmaktadır. Eyaletin dört bir tarafında sağlanacak alt yapı hizmetleri, yerli ortaklık ve işgücü ile üretime başlamak mümkündür.
c)İşleme, paketleme konusundaki yatırımlar: Ham ürünlerin işlenmesi ile bölge ve uluslararası pazarlarda rekabet gücü yakalanması hedeflenmektedir. Endonezya’nın deniz yosunu ithal etmesi, Açe Eyaleti’nde bu alanda yapılacak yatırımların önemini artırmaktadır.
Zengin Ürünler
Açe balıkçılığı gerek açık deniz gerekse tatlı su ürünleri bağlamında yurtdışına açılma kapasitesine sahiptir. Özellikle karides, cumi-cumi, ıstakoz, tuna, kılıç balığı, Swell, Kuwe, ray fish, snapper, cob fish, uskumru gibi ürünleri uluslararası piyasalarda alıcı bulmaktadır. Ancak mevcut teknolojinin eksikliği ve ham ürünün işlenmesi ve paketlenerek piyasaya hazır hale getirilmesini sağlayacak süreçlerden yoksun olması deniz ürünlerinin Medan gibi Kuzey Sumatra şehirlerindeki büyük tüccarların elinde toplanmasına ve dolayısıyla gelirin düşmesine neden olmaktadır. Yukarıda dile getirilen yatırım araçlarının gündeme gelmesi kısa vadede getirisi olan yatırım grubunda bulunmaktadır.
Bölge ve Uluslararası Pazarlara Açılma
Taze ve işlenmiş su ürünlerini gerek Endonezya gerekse çevre ithalatçı ülkelere ulaştırmada Banda Açe’deki uluslararası İskender Muda Havalimanı önemli bir rol oynayacaktır. Öte yandan, dondurulmuş ürünler Bireun, Lhokseumawe ve Langsa’dan Medan’daki Belawan Limanı’na oradan da ithalatçı ülkelere ulaştırmak mümkündür. Yakın gelecekte, Açe Eyaleti’ndeki limanların uluslararası ithalat-ihracata açılmasıyla doğrudan ulaşım sağlanacaktır.
Tatlı Su Balıkçılığı
Tatlı su balıkçılığını üç başlık altında değerlendirmek mümkün: tatlı su kültürü (freshwater culture), tuzlu su kültürü (brackish water culture) ve deniz kültürü (marine culture).
Tatlı Su: Orta Açe, Açe Tenggara, Gayo Lues, Bener Meriah ve Nagan Raya gibi eyaletin görece dağlık bölgelerindeki sürdürülen balıkçılık faaliyetidir. Su havuzları (pond), sulama kanalları ve çeltik tarlalarında 10.158 hektarlık alanda yürütülmektedir.
Tuzlu Su: sulama kanallarında gerçekleştirilen balıkçılık faaliyetidir. Tsunami öncesinde 44.833 hektar büyüklüğünde bir alanda 22.955 ton ürün elde edilirken, tsumani felâketinden büyük ölçüde etkilenilmiş ve bugün 20.000 hektar büyüklüğünde bir alanda sürdürülmektedir.
Deniz: Sabang, Açe Besar, Batı ve Güney Açe, Simeulue ve Pulau Banyak Adaları’nda sürdürülmektedir.
Dr. Mehmet Özay
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder